Dolandırıldığınızı Anlamanın Etkili 9 İpucu

Bu makalede sizler için dolandırıcılık ile ilgili bilmeniz ve dikkat etmeniz gereken bilgileri topladık. Dolandırıldığınızı anladıktan sonra almanız gereken adımları da anlattık.

Dolandırıcılık Nedir ve Neden Bu Kadar Yaygın?

Dolandırıcılık, bir kişinin çeşitli yöntemlerle bir dolandırıcı tarafından kandırılarak zarara uğramasıdır. Bu zarar maddi ya da manevi olabilir; ancak mutlaka önüne geçilmesi gereken bir durumdur. Dijital dünyanın ilerlemesiyle birlikte siber suçlular, sahte e posta adresleri veya teknolojik ağlar üzerinden özellikle yaşça büyük kişileri dolandırmayı yaygın hâle getirmiştir.

Bu durum, hem kişisel bilgilerin korunmasını zorlaştırmakta hem de dolandırıcıların fazla uğraşmadan istediklerini elde etmelerine olanak tanımaktadır. Böylece dolandırıcılık, günümüzde giderek yaygınlaşan bir sorun hâline gelmiştir.

Özellikle sahte bir e posta adresinden sahte bir web sitesine yönlendirme, kişisel bilgilerini korumalarını da sağladıkları için dolandırıcıların en çok kullandığı yöntemlerden biridir.

Bir İşin Dolandırıcılık Olup Olmadığını Nasıl Anlarsınız

Bir işin dolandırıcılık olup olmadığını anlamanın yollarına bu bölümde bakacağız. Şüphelendiğiniz durumda kendinize güvenin ve kesinlikle bu adımları uygulamadan işinize devam etmeyin.

1. Resmî İletişim Bilgilerinin Olmaması

Genellikle dolandırıcılar, iletişim bilgilerini resmi bir şekilde paylaşmazlar. Hatta sizi aradılarsa ve açamadıysanız, geri aradığınızda çoğu zaman ulaşamazsınız.

Bu nedenle bir web sitesinden iş ilanına başvurmadan önce, herhangi bir para işleminde telefon ile arandıysanız veya kendini avukat olarak tanıtan biri sizinle iletişime geçtiyse mutlaka konuştuğunuz kişiden firma bilgilerini talep edin.

Tüm bilgileri vermeseler bile, en azından isimlerini söylemek zorundadırlar. Bu bilgileri edindikten sonra firmanın gerçekten resmi bir sekilde faaliyet gösterip göstermediğini araştırabilirsiniz. Profesyonel bir kontrol için firma adını ve vergi numarasını sorgulayarak doğrulama yapmanız önerilir.

Eğer bir e-posta üzerinden dolandırıldığınızdan şüpheleniyorsanız, e-posta adresi ve web sitesi uzantılarını inceleyerek tek bir adımda dolandırıcılık olup olmadığını anlayabilirsiniz. Kısacası bir dolandırıcılığı tespit etmekte resmi iletişim bilgileri ilk kontrol edilmesi gereken noktadır.

2. Ciddi Bir Miktarda Yüksek Kazanç Vaadi

Hepimiz bir sekilde yüksek kazançlar elde etmek isteriz. Bu, hayatın ve ekonomik sistemin doğal bir parçasıdır. Tüketicinin harcama yapabilmesi için aynı zamanda gelir elde etmesi gerekir.

Özellikle öğrencilik döneminde ya da yeni mezunken, kısa yoldan para kazanma isteği artar. Bu da bazı kişileri yasal olmayan yollara yöneltebilir. Bu yolların başında ise dolandırıcılık gelir.

Dolandırıcılık burada iki taraflı işler: Dolandırıcı, hem gerçek bir işi taklit ederek kandırdığı kişiden para alır, hem de ona büyük kazançlar vaadederek daha fazlasını elde etmeye çalışır.

Örneğin, “side hustle” olarak bilinen; sigortasız, proje bazlı ya da günlük işler sunan platformlar meşru olsa da dolandırıcılar bu alanlarda da tuzaklar kurabilir. Sahte iş ilanı yayınlayarak yüksek kazanç vadeder, ardından “güvenlik kontrolü” bahanesiyle maaş yatırılacak banka hesap bilgisine önceden para göndermenizi isteyebilir.

Farklı stratejiler kullansalar da unutulmamalıdır ki hiçbir resmi firma yalnızca kontrol amacıyla kişiden para yatırmasını talep etmez.

3. Önceden Para veya Bilgi Talep Edilmesi

Bir önceki adımda da anlattığımız gibi, önceden para talep edilmesi çok yaygın bir durumdur. Fakat kendilerini belli etmemek için dolandırıcının sizden bilgi talep etmesi de olası bir durumdur.

Böyle bir durumda ortaya çıkan gerçeği direkt olarak şikâyet edebilir veya emin olmak için siz de kimlik bilgilerinizi değiştirmeden önce yetkililere bildirmeden önce kanıt toplayabilirsiniz.

Bir dolandırıcılık durumunda iş ilanında talep edilen bilgilerin ve paranın gerçek olma ihtimali de tabii ki olabilir. Bazı platformlarda iş başvuruları belirli başvuru ücretleri ile yapılmakta ve sistemlerine işleyebilmeleri için kişiden belirli bilgiler talep edilmektedir.

Bu farkı ayırt edebilmek için kullandığınız platformdaki prosedürleri okur veya direkt olarak canlı destek ile iletişim kurmalısınız.

4. Şirket Hakkında Yetersiz veya Çelişkili Bilgiler

Özellikle bir şirketin dolandırıcı olduğunu anlamanın kesin yollarından biri de şirket bilgileridir. Büyük bir şirketi taklit etmek veya hesaplarını ele geçirmek, artık gelişen dijital dünyada çok zor değildir; fakat taklit, hiçbir zaman gerçeğin yerini alamaz.

Bu yüzden kimlik dolandırıcılığı yapan şirketleri anlamak için bilgilerini kopyalayarak internet üzerinden aratıp karşılaştırabilirsiniz.

Bu duruma en çok, internette arattığınızda reklam olarak öncelikli web sitesi şeklinde ortaya çıkan sitelerde rastlarsınız. Örneğin kariyer.net veya LinkedIn gibi platformları kullanmak yerine kendi başvuru sitesini kullanan firmaların taklitleri yapılır ve başvurmak için arattığınızda, baş sırada çıkanlar hep reklam siteleri olur. Bunu fark etmeyip tıkladığınızda, başvurduğunuz iş yeri aslında sahtedir.

5. Sözleşme ve Belgelerde Belirsizlik

Diyelim ki iş başvurunuzda oldukça ilerlediniz, güvenli olduğunu düşünüyorsunuz ve son bir adım olarak sözleşme ve belgeleri imzalamanız kaldı. Eğer bu iş bir dolandırıcılık içeriyorsa, belgelerdeki imzalardan, profesyonel olmayan dil ve biçimden ya da eksik bilgilerden bunu fark edebilirsiniz. Özellikle yazım hataları, unvan belirtilmeyen imzalar ve kopyala-yapıştır içerikli metinler dikkat edilmesi gereken unsurlardır.

Sözleşme numarasını, sigorta belgelerini ve maaş evraklarını e-Devlet üzerinden sorgulayarak işin resmiyetini araştırabilirsiniz. Gerekirse SGK, İŞKUR veya Gelir İdaresi gibi resmî kurumlar aracılığıyla belge geçerliliğini kontrol edebilirsiniz. Belgede şirketin açık adresi, telefon numarası ve yetkili kişilerin isimleri yoksa bu da şüpheli bir durumdur.

6. LinkedIn veya Kariyer Platformlarında Şirketin Aktifliği

Bir iş ilanı genellikle LinkedIn veya kariyer platformlarında yer alır. İş ilanlarını spam olarak bildirme seçeneği konur ve herhangi bir sahtecilik durumunda kişiler bunu kullanabilir.

Böylece ilan, spam olarak işaretlenir ve platformdan kaldırılır. Peki, siz bunu nasıl anlayabilirsiniz? Bu gibi platformlarda iş ilanı veren şirketler genellikle burada aktif olarak paylaşımlarına da yer verirler.

Siz de kendi hesabınızı kullanarak aktif olan diğer şirketlerin paylaşımlarıyla karşılaştırma yapabilir ve şirketin aktifliğini kontrol ederek spam olup olmadığını anlayabilirsiniz. Bunu bilen sahte şirketler aktifliklerini fazla tutabilirler; bu durumda yaptıkları paylaşımların özgünlüğünü kontrol etmelisiniz. Eğer her gün paylaşım yapıyorlarsa ve yazım dili profesyonel değilse, bu genellikle sahte oldukları anlamına gelir.

7. Sahte bir e posta ile Ortaya Çıkan İş İlanı

Sahte e posta kullanımının çok yaygın olduğunu söylemiştik. Sizi gelen sahte e posta iletilerine karşın alarmda tutabilmek için birkaç durum bulunmaktadır. Tabii ki size iletilen her e postanın sahte olduğunu düşünerek kendinizi paranoyaklaştırmanızı istemeyiz ama e posta ile iletilen iş ilanlarını ekstra dikkatli okumak önem arz eder.

E postaların kullanımları gözümüze genellikle aşina gelen kalıplarda olur. Mesela 0 yerine O harfi değiştirilebilir. Fakat buna göre ayırt edememeniz en doğal durumdur, o zaman e postanın üst bilgisini kontrol ederek sahte e posta olup olmadıgını anlayabilirsiniz.

Ek olarak sahte olan bir e posta gönderisi içerisinde .com yerine .xyz gibi farklı uzantı içeren sahte olan bir link bulundurabilir, yazım hatası içerebilir, alakasız ek içerikler eklenmiş olabilir ve size gelen e posta iletisinin sahte tür olduğunu bu sekilde saptayabilirsiniz. Veri ihlaliniz açısından çok önemlidir.

8. Bir Dolandırıcı Tarafından Aranmak

Bir dolandırıcı tarafından normal telefon ile, telegram veya whatsapp üzerinden aranabilir ve daha sonrasında sms veya diğer platformlar üzerinden kendilerinden gelen mesajlara maruz kalabilirsiniz. Özellikle toplu atılan sms iletilerine pek çok kimsenin başvuru yaptığını düşünmüyor olabilirsiniz ama sandığımızdan daha çok kişiyi kandırarak yüksek miktarda kazanç vaadi ile dolandırabiliyorlar.

Genellikle Türkiye'nin dışından olan telefon kodlarıyla arayan kişilerin telefon aramalarını hem kendi hattınıza yüksek fatura yansımaması hem de dolandırıcılık yalanlarını dinlememek için açmamalısınız. Birçok yönden kendinize zarar veren bir duruma düşersiniz.

Sizlere telefon ile ulaşamayan dolandırıcılar kesinlikle whatsapp, telegram veya sms üzerinden ulaşmayı tatlı bir dil ile deneyeceklerdir. Ama unutmayın ki ne profil fotoğrafları ne de yazdıkları mesaj gerçek.

Diyelim ki Türkiye'nin alan kodu ile arandınız, hemen şirketin ismini ve bilgilerini araştırın. Telefon ile konuşmaya devam ettiğiniz süreçte de burada anlattıklarımızı sorun, önceden bir ödeme veriyorlar mı, ne kadar iş yüküne ne kadar maaş teklif ediyorlar, sosyal medya veya linkedIn hesapları bulunmakta mı?

Bu tür sorular sorduğunuzda zaten cevaplayamayacakları için kapatabilir veya tümüyle sahte olan bir şekilde cevaplar vererek sizi ikna etmeye çalışabilirler.

9. Şikayet Siteleri ve Sosyal Medya Kullanıcı Yorumları

Dijital dünyada dolandırıcılık artsa da kullanıcıların sesleri de aynı şekilde artmakta. Dolandırıcılar tarafından çaresiz bırakılanlar seslerini şikayet sitelerinde ve şirketlerin kendi sayfalarındaki kullanıcı yorumlarında duyurur.

Böylece herkes birbirine ellerinden geldikçe haber vermiş olur. Siz de bir iş ilanından şüphe ettiğiniz durumda kesinlikle internetten kullanıcı yorumlarını okumalısınız.

Bu şirketler sizden ödeme isteyebilir, buna karşı size verdikleri bilgileri internete girerek kullanıcıların yorumlarını yer alan siteleri okuyabilir ve iş başvurunuza devam edip etmeyeceğinize karar verebilirsiniz.

Yeni olan bir işe başvururken kontrol etmeniz gereken birçok şey olduğunu görüyorsunuz ve dikkatli bir kişi olarak bu adımları takip ederseniz kariyer hayatınızda maddi veya manevi zarar görmeden işin içinden çıkabilirsiniz.

Dolandırıcılık Durumunda Yapmamaya Dikkat Edin

Yukarıdaki bölümde bahsettiklerimize dikkat ederek dolandırıldığınızı fark ettiğiniz durumlarda yanlış adımlar aldığınızda da yine zarar görebilirsiniz. Bu yüzden dolandırıcılık durumunda dikkat etmeniz gereken ve yapmamanız gereken hataları sizler için bu bölümde derledik.

1. Panikle Hemen Karar Vermek

Dolandırıldığını fark eden birçok kişi, anlık panikle yanlış adımlar atabilir. Hemen öfkeyle karşı tarafla iletişime geçmek, sosyal medyada durumu ifşa etmek veya kanıtları toplamadan hesapları silmek, süreci zorlaştırabilir.

2. Tüm Kişisel Bilgileri Unutup Geçtiğini Sanmak

Birçok kişi “bir daha yazmaz, unutur” diye düşünüp konuyu kapatmaya çalışır. Oysa dolandırıcılar, kişisel bilgilerinizi haftalar sonra bile kullanabilir.

3. Durumu Kimseyle Paylaşmamak

Pek çok kişi dolandırıldığını söylemeye çekinir çünkü utanır. Oysa bu sadece sizi değil başkalarını da riske atar. Aynı yöntemle kandırılacak onlarca kişi olabilir.

4. Yetkili Mercilere Başvurmamak

Birçok kişi, “nasıl olsa paramı geri alamam” düşüncesiyle BTK, CİMER veya savcılığa başvurmaktan kaçınır. Ancak bu tür dolandırıcılık olayları birden fazla kişiyi etkilediği için toplu şikâyetler önemlidir.
Ayrıca başvuru yaptığınızda kimlik bilgilerinizin farklı alanlarda kullanılıp kullanılmadığını tespit etme şansınız da olur.

Şüpheli Bir Durumda Ne Yapmalısınız?

Herhangi bir şüpheli durumda olduğunu anladığınız zaman bu adımları izleyerek hem kendinizi hem de diğer kişileri koruma altına alabilirsiniz. Yetkililere ulaşan dolandırıcılık şikayetlerinizi özenle takip etmeli ve o dolandırıcının bir daha bunu kimseye yapmayacağınızdan elinizden geldiğince emin olmalısınız.

1. Yetkili Mercilere Başvurma (BTK, CİMER, Savcılık)

Eğer dolandırıldığınızı düşünüyorsanız yapmanız gereken ilk şey, durumu resmi bir şekilde ilgili kurumlara bildirmektir. BTK üzerinden iletişim sağlayabilir, CİMER’e detaylı bir şekilde başvuru yapabilir veya doğrudan savcılığa giderek şikâyet dilekçesi verebilirsiniz. Bu adımlar, sadece kendi hakkınızı korumanız için değil, dolandırıcının başka insanları da kandırmasını engellemek adına önemlidir.

Başvurularınızı yaparken mümkün olduğunca görsel, e-posta, mesaj veya ödeme dekontu gibi kanıtları da ekleyin. Bu belgeler, sürecin daha hızlı ilerlemesini sağlar. Unutmayın, sahte olan bir e-posta üzerinden gelmiş bir talep bile ciddiye alınmalı ve bildirilmelidir. Yetkili makamlar, sistemlerini sürekli güncelliyor ve siber suçlulara karşı hızlıca aksiyon alabiliyorlar.

2. Diğer Kişileri Uyarma ve Bildirme

Bir dolandırıcılıkla karşılaştıysanız, başkalarının da aynı duruma düşmemesi için bunu paylaşmalısınız. Şikayet sitelerine yaşadığınız durumu yazabilir, sosyal medya üzerinden sahte olan bir hesap ya da web sitesi varsa bu durumu duyurabilirsiniz. Böylece aynı kişi ya da sistem üzerinden başka insanların kişisel bilgilerini ele geçirmeleri zorlaşır.

Başvurularınızı yaparken mümkün olduğunca görsel, e-posta, mesaj veya ödeme dekontu gibi kanıtları da ekleyin. Bu belgeler, sürecin daha hızlı ilerlemesini sağlar. Unutmayın, sahte olan bir e-posta üzerinden gelmiş bir talep ciddiye alınmalı ve bildirilmelidir. Yetkili makamlar, sistemlerini sürekli güncelliyor ve siber suçlulara karşı hızlıca aksiyon alabiliyorlar.

3. Kişisel Bilgi Paylaştıysanız Alınması Gereken Önlemler

Eğer farkında olmadan kişisel bilgilerinizi bir dolandırıcıya verdiyseniz, zaman kaybetmeden harekete geçmeniz gerekir. Öncelikle banka hesaplarınızı ve şifrelerinizi değiştirin. Kimlik numaranız, e-posta adresiniz ya da telefon bilgileriniz ele geçirildiyse, e-Devlet üzerinden gerekli güvenlik ayarlarını kontrol edin. Gerekirse bağlı olduğunuz bankaya veya GSM operatörüne durumu bildirerek hesaplarınızı geçici olarak dondurabilirsiniz.

Ayrıca, kimlik bilgilerinizle açılmış sahte hesaplar veya banka işlemleri yapılıp yapılmadığını kontrol etmeniz faydalı olur. Bu süreçte veri ihlali bildirimleri, banka hareketleri veya e-posta güvenlik uyarılarına dikkat edin. Yeni bir dolandırıcılık türüyle karşılaşmamak için bu adımlar önemlidir. Eğer durum ciddiyse, bir avukata ya da bilişim hukuku uzmanına da danışabilirsiniz.

Sonuç

Sonuç olarak bir iş başvurusunun dolandırıcılık sürecinde olup olmadığını anlamanız için sizlerle 9 tane adım paylaştık. Dolandırıcılık ne kadar güçlü ve karmaşık bir kandırma yöntemi olarak görülse de sizler bu adımları uygulayarak başvurduğunuz iş ilanını güvenle kontrol edebilirsiniz.

Umuyoruz ki bu makale kariyer hayatınızda sizlere güven sağlamış ve ilerlemenize katkıda bulunmuştur. Kariyer hayatınız için başka ipuçları ve merak ettikleriniz için web sitemize göz gezdirmeyi unutmayın!